Bułgarski Kodeks Pracy reguluje wszystkie stosunki pracy w Bułgarii. Inne ważne akty prawne regulujące stosunki pracy w Bułgarii to bułgarski kodeks ubezpieczeń społecznych, ustawa o bezpieczeństwie i higienie pracy, ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych pracy itp.
Umowa o pracę
Zgodnie z bułgarskim kodeksem pracy (KP) wszystkie umowy o pracę muszą być zawarte w formie pisemnej. Pisemna forma umowy o pracę jest obowiązkowa dla jej ważności.
Umowa o pracę ma obowiązkową treść określoną przez Kodeks pracy, taką jak: tożsamość stron, miejsce pracy, opis stanowiska, okres i czas trwania, okres wypowiedzenia, wynagrodzenie zasadnicze itp. Umowa o pracę może zawierać inne klauzule, odbiegające od opisanych. Należy zauważyć, że w przypadku zawarcia układu zbiorowego pracy przed zawarciem umowy indywidualnej poszczególne klauzule tej ostatniej powinny być korzystniejsze dla pracownika niż układy zbiorowe, w przeciwnym razie klauzule indywidualne zostaną uznane za nieważne.
Nieodłącznym elementem umowy o pracę jest opis stanowiska (szczegółowy opis praw i obowiązków pracownika na danym stanowisku). Opis stanowiska pracy musi być dostarczony pracownikowi przez pracodawcę przy zawarciu umowy.
Pracodawca ma obowiązek zgłosić zawarcie umowy o pracę w terminie trzech dni do Krajowego Urzędu Skarbowego.
W Bułgarii istnieją dwa rodzaje umów o pracę – na czas określony (na maksymalnie trzy lata lub na krótszy okres do zakończenia pracy określonej w umowie) oraz na czas nieokreślony (który nie może być przekształcony na czas określony umów).
Godziny pracy / Urlop
Normalny dzień pracy w Bułgarii ma osiem godzin, a tydzień pracy ma zwykle 40 godzin. Istnieją specjalne zasady dotyczące pracy nocnej i nadgodzin.
Pracownicy w Bułgarii mają prawo do corocznego płatnego urlopu (nie mniej niż 20 dni roboczych). Na żądanie pracownik może otrzymać urlop bezpłatny do 30 dni w roku.
Zgodnie z bułgarskim prawem pracy kobiety mają prawo do urlopu na ciążę i poród w wymiarze 410 dni na każde dziecko, z czego 45 dni obowiązkowo należy wykorzystać przed porodem. Urlop ojcowski przysługuje także ojcu po urodzeniu się dziecka, za zgodą matki i zgodnie z pozostałymi dniami urlopu macierzyńskiego. Po wykorzystaniu urlopu na ciążę, poród lub adopcję, w przypadku nieumieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, kobieta ma prawo do dodatkowego urlopu na wychowanie pierwszego, drugiego i trzeciego dziecka 2 lata i 6 miesięcy na każde kolejne dziecko.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Każda osoba pracująca w Bułgarii podlega ubezpieczeniu społecznemu w tym kraju. Pracodawca, jako ubezpieczyciel zgodnie z art. 5 Kodeksu Ubezpieczeń Społecznych (SSC), jest zobowiązany do comiesięcznego potrącania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne swoim pracownikom. Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są należne od łącznego wynagrodzenia brutto każdego pracownika w ramach minimalnych i maksymalnych progów określonych przez prawo. Składki na ubezpieczenie społeczne w Bułgarii są dzielone między pracodawcę i pracownika. Pracodawca musi płacić 60% składek ubezpieczeniowych, pracownik pozostałe 40%.
Rozwiązanie umowy o pracę
Pracodawcy mogą zwalniać pracowników w Bułgarii tylko z przyczyn wyraźnie określonych w prawie. W przypadku zwolnienia pracownikowi przysługuje zwykle wynagrodzenie za okres wypowiedzenia oraz rekompensata za niewykorzystany coroczny płatny urlop. Gdy zwolnienie było niezgodne z prawem, pracownikowi przysługuje również odszkodowanie za okres pozostawania bez pracy z powodu zwolnienia.
Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić za obopólną zgodą lub jednostronnie. W przypadku rozwiązania umowy pracownikowi przysługuje odszkodowanie za niewykorzystany coroczny płatny urlop wypoczynkowy.
Obowiązujące okresy wypowiedzenia/anulowania to: jeden miesiąc dla umów o pracę zawartych na czas nieokreślony (o ile w umowie nie określono inaczej, ale nie więcej niż trzy miesiące) oraz trzy miesiące dla umów na czas określony.
Pracodawca i pracownik mają możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia: (i) za obopólną zgodą (wyrażoną w umowie wypowiedzenia); (ii) po upływie okresu umownego; (iii) w przypadku niemożności wykonywania pracy przez pracownika (z powodu choroby skutkującej trwałym ograniczeniem zdolności do pracy lub stwierdzonych przez komisję lekarską przeciwwskazań zdrowotnych), (iv) oraz z innych przyczyn wyraźnie określonych w przepisach prawa.
Artykuł 333 bułgarskiego kodeksu pracy przewiduje szczególną ochronę pracowników, zgodnie z którą przed przystąpieniem do rozwiązania stosunku pracy z przyczyn wyraźnie przewidzianych w przepisie pracodawca musi uzyskać i uzyskać zgodę inspekcji pracy lub związku zawodowego. Ochrona ta ma zastosowanie w szczególnych przypadkach, np. gdy pracownik przebywa na urlopie, gdy dochodzi do redukcji personelu lub zmniejszenia nakładu pracy itp.
Zezwolenia na pracę/pobyt
Zasady regulujące umowę o pracę z obcokrajowcem są określone w ustawie o cudzoziemcach w Republice Bułgarii, ustawie o migracji pracowników i mobilności pracowników, przepisach dotyczących stosowania ustawy o migracji pracowników i mobilności pracowników.
Pracodawcy są uprawnieni do zatrudniania obcokrajowców w Republice Bułgarii tylko wtedy, gdy uzyskali pozwolenie na pracę (dla obywateli spoza UE). Zezwolenie na pracę wydawane jest przez Agencję Pracy w Republice Bułgarii.
Obywatele UE mogą pracować w Bułgarii bez konieczności posiadania pozwolenia na pracę. Jednak obywatele Unii Europejskiej mogą przebywać w Republice Bułgarii z ważnym dowodem osobistym lub ważnym paszportem przez okres do trzech miesięcy. Jeżeli obywatel UE musi przebywać długoterminowo lub na stałe w Republice Bułgarii, powinien uzyskać zaświadczenie wydane przez odpowiednie władze Ministerstwu Spraw Wewnętrznych lub Ministerstwu Spraw Wewnętrznych.
Kolejną podstawą prawną uzyskania przez cudzoziemca pozwolenia na pobyt i pracę w Bułgarii jest „Niebieska Karta UE”. Aby ubiegać się o Niebieską Kartę UE, obcokrajowiec musi spełnić określone w prawie wymogi, takie jak posiadanie co najmniej trzech lat studiów wyższych. Aby ubiegać się o Niebieską Kartę UE, cudzoziemiec powinien najpierw uzyskać zezwolenie na wykonywanie pracy wymagającej wysokich kwalifikacji oraz wizę długoterminową. Zezwolenie na wykonywanie pracy na wysokich stanowiskach wydaje Bułgarska Agencja Pracy w ciągu piętnastu dni kalendarzowych od złożenia odpowiedniego wniosku i wymaganych dokumentów. Procedurę uzyskania zezwolenia z Urzędu Pracy powinien wszcząć lokalny pracodawca cudzoziemca. W celu uzyskania Błękitnej Karty UE cudzoziemiec musi złożyć wniosek do Dyrekcji ds. Migracji w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.